Adam
Zbigniew Leon Stadnicki - syn hrabiego Edwarda Adama Stadnickiego (1856 – 1885)
herbu Szreniawa bez Krzyża i Heleny z Sapiehów (1857 – 1942). Urodził się 10
kwietnia 1882 r. we Lwowie, zmarł zaś 10 marca 1982 r. w Osoli koło Wrocławia.
Wychowywał się w Krasiczynie. Stracił ojca w wieku 3 lat, wpłynęło to znacząco
na jego późniejsze życie.
Początkowo
edukację pobierał w domu, w Krasiczynie, wraz ze swoimi kuzynami Leonem i
Kazimierzem Sapiehami nawet do pierwszych lat nauki gimnazjalnej. Poszczególne
klasy zaliczał zdając egzaminy w Przemyślu. Z czasem na jej dalsze
kontynuowanie został wysłany do prestiżowych szkół, do V gimnazjum we Lwowie w
1896 roku, a w latach 1901 do 1904 studiował leśnictwo w Monachium.
W
okresie dzieciństwa i w latach młodzieńczych, wzorem innych ziemiańskich
dzieci, wiele podróżował. Były to wyjazdy do rodziny i znajomych m.in. do
Paryża, Szwajcarii, Włoch, Holandii. Chętnie też odwiedzał rodzinę i znajomych
zamieszkujących różne regiony kraju. Był częstym gościem w Nawojowej. Bacznym
obserwatorem życia społecznego, gospodarczego i politycznego w różnych krajach
i miejscach pobytu.
Hrabia
Adam Stadnicki 11 marca 1910 r. poślubił Stefanię Woroniecką herbu Korybut,
córkę księcia Pawła Woronieckiego. Uroczystość ślubna odbyła się w Warszawie w
kościele Panny Marii na Starym Mieście, a przyjęcie weselne w Hotelu Europejskim.
Małżeństwo
miało ośmioro dzieci: Marię (1912 – 2003), żonę Stefana Świeżawskiego,
profesora i wykładowcy historii filozofii KUL; Jadwigę (1913 – 2009), żonę
Adama Czartoryskiego absolwenta wydziału leśnictwa Politechniki we Lwowie,
doktora biologii; Helenę (1914 – 1977), żonę Antoniego Mańkowskiego; Annę (1916
– 2001), żonę Stanisława Gostkowskiego; Stefanię (1925 – 1979), żonę
Włodzimierza Jasieńskiego; oraz trzech synów, Józefa (1919 – 1960) ożenionego z
Elżbietą Lubomirską, Andrzeja ( 1920 – 1945) zmarłego na gruźlicę i Pawła (1925
– 1996) męża Teresy Moszumańskiej.
Potomstwo
Adama Stadnickiego podobnie jak on sam, wychowywane było w duchu patriotyzmu,
umiłowania dla tradycji, kultury oraz poszanowania dla religii i odrębności
narodowych. Z rodzinnego domu z Krasiczyna wyniósł szacunek dla wartości
rodowych i pracowitość.
Z
entuzjazmem zaangażował się w działalność powstałego 10 X 1912 roku w Nowym
Sączu Polskiego Komitetu Obywatelskiego, sceptycznie natomiast podchodził do
idei tworzenia legionów. Nie przeszkodziło mu to jednak w ukrywaniu legionistów
w 1917 r. po kryzysie przysięgowym, którzy szukali wówczas schronienia, aby
uniknąć przymusowego wcielenia do armii carskiej. Udział Adama Stadnickiego w
działaniach wojennych I wojny światowej ograniczył się do służby w pociągach
maltańskich. Podczas groźnego wypadku zasłynął bohaterską próbą ratowania ludzi
uwięzionych w płonących wagonach (otrzymał order Franciszka Józefa). Krytykował
postanowienia traktatu brzeskiego podczas masowej manifestacji narodowej, do
której doszło 18 lutego 1918 roku. Wraz z Narcyzem Potoczkiem przemawiał do
strajkujących. Od 14 listopada tego samego roku brał udział w zebraniach
Powiatowej Komisji Likwidacyjnej (późniejsza Powiatowa Komisja Rządząca),
której celem było przejmowanie władzy z rąk austriackich. Podczas wojny polsko
– bolszewickiej hrabia organizował dostawy koni, żywności, werbował również
ochotników do wojska, w tym celu ogłosił, że każdy z mieszkańców wsi, który
podejmie walkę, otrzyma ziemię na własność, tym samym rozdał kilkadziesiąt mórg
ziemi w Łabowej i we Frycowej. Cały czas aktywnie włączał się w ochronę
interesów ziemiaństwa. Od czerwca 1919 pełnił funkcję prezesa Związku Ziemian.
Od 1926 roku Adam Stadnicki był członkiem Zarządu Oddziału Krakowskiego i Rady Naczelnej Stronnictwa Chrześcijańsko –
Narodowego. W wyborach w 1928 roku znalazł się w sejmie. Wchodził w skład
najważniejszych komisji sejmowych (Komisja Spraw Zagranicznych, Komisja
Konstytucyjna, Komisja Budżetowa) oraz Koła Gospodarczego Posłów i Senatorów
BBWR. Z ramienia Komisji Budżetowej prezentował budżet dla Ministerstwa
Rolnictwa. Zasiadał w Komisjach: Komunikacyjnej i Zdrowia Publicznego. W 1929
roku Stadnicki brał udział w Międzyparlamentarnej Konferencji w Algierze.
Uczestniczył także w uroczystościach 250 – lecia odsieczy wiedeńskiej we
wrześniu 1933 roku w Wiedniu. Po wybuchu II wojny światowej hrabia próbował
sabotować rozporządzenia okupanta. Interweniował w sprawie synów Anieli
Myczkowskiej, którzy zostali złapani z bronią w ręku podczas prób przedostania
się do partyzantki. W 1945 r. podczas wycofywania Niemców udało mu się ocalić
tartak nawojowski przed spaleniem. W trakcie okupacji Stadnicki udzielał
schronienia i dawał zatrudnienie Żydom (rodzina Rittersteinów), Łemkom i
Polakom, ratując ich przed wywózką do obozu lub na roboty. Przychylnie
przyglądał się działalności konspiracyjnej swoich dzieci.
Bibliografia:
- Bomba Anna. Zamek w Nawojowy, str. 1-18. Nowy Sącz: Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu
- Cempa Celina (2015). ADAM STADNICKI, WSPOMNIENIA. http://www.tmzl.labowa.edu.pl/index.php option=com_content&view=article&id=215:adam-stadnicki-wspomnienia-cz-1&catid=29:the-cms&Itemid=54
- Janota-Strama Anna (2015). Stadniccy herbu Szreniawa z Nawojowe Dzieje rodu, str. 202-344. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
- Stadnicki Adam (2015). Wspomnienia Wybór i opracowanie Józef Długosz. Nowy Sącz: BIBLIOTEKA "ROCZNIKA SĄDECKIEGO"
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz